Statiegeld uitgebreid naar retourpremie?
Statiegeld - al 15 jaar is het onderwerp van politiek touwtrekken. Weinig regelingen hebben een groter draagvlak onder de bevolking. De verpakkende industrie en supermarkten willen er van af. De coalitie is verdeeld. De PvdA kiest voor de vlucht naar voren: de fractie pleit nu voor invoering van een 'retourpremie' op allerlei gebruikte spullen. Als belangrijke stap op weg naar de circulaire economie. Deze maand moet staatssecretaris Mansveld een knoop doorhakken.
-
Door
Team Nudge
5 juni 2015
Statiegeld: Nederland is massaal vóór
Statiegeld kan rekenen op een enorm draagvlak. Logisch, want zwerfvuil staat steevast in de top3 van ergernissen. En dat statiegeld werkt, is al op vele manieren aangetoond. Ook de cijfers laten het zien: 98% van de Nederlanders levert grote PET-flessen met statiegeld in. Terwijl jaarlijks zo'n 25 miljoen kleine PETflesjes op straat en in de natuur belanden. Dat is 15% van het totale zwerfvuil in Nederland. http://www.statiegelddebat.nl/
In elke enquete stemt de overgrote meerderheid voor behoud van statiegeld. Ook een uitbreiding van het statiegeld kan op instemming van een meerderheid rekenen. Door de industrie ingeschakelde lobbyisten deden onlangs nog een poging de publieke opinie anders te interpreteren. In diverse media werd hun statement direct weerlegd. Radar toonde aan hoe de vraagstelling de uitkomst bepaalt.
Statiegeld werkt
Dat statiegeld werkt, is op alle mogelijke manieren aangetoond. Een paar voorbeelden. Sophie deed een simpel experiment op straat. En in november hield 'Heel Apeldoorn Rein' een opruimactie. Wie een leeg flesje of blikje inleverde, kreeg er 10 cent voor. In één dag werden er 275.053 stuks ingezameld. Ook in het buitenland zijn duidelijke voorbeelden, zoals het effect van de bottle bill in Massachussetts waarmee binnen een jaar al het zwerfvuil verdween. In Zweden idem dito. Niet voor niks dat Schotland op dit moment invoering van statiegeld overweegt en Vlaanderen het wil uitbreiden. Een Vlaamse studie stelt vast dat een statiegeldsysteem prima winstgevend kan zijn.
De stad San Francisco ging zelfs nog een stap verder. Daar is besloten om de verkoop van kleine plastic drankflesjes te verbieden. Het verbod wordt de komende vier jaar gefaseerd ingevoerd. In 14 nationale parken, verschillende universiteiten en de stad Concord (Massachussetts) is nu al besloten tot een totaalverbod.
Recycling-experts over statiegeld
Statiegeld als de beste bestrijder van zwerfafval, is voor velen al voldoende reden om vóór te stemmen. Maar deskundigen geven meer redenen om het statiegeld vooral te behouden.
Scheidingstechniek nog niet klaar
Bij De Kennis van Nu (Radio 5) pleitten drie recyclingexperts tegen het afschaffen van statiegeld. Onder meer omdat de scheidingstechniek die gebruikt wordt voor Plastic Heroes nog absoluut niet klaar is. "Als je allerlei typen plastic gaat mengen, moet je die soorten weer uit elkaar trekken. Als je nagaat dat er 250 soorten polymeren worden gebruikt in verpakkingen, kun je je voorstellen dat dat een hele exercitie is", legt Peter Rem, hoogleraar aan de TU Delft uit. Ernst Worrell, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht maakt het nog complexer: "PET wordt bijvoorbeeld ook gebruikt voor trays waar druiven in zitten. Maar daar zitten andere additieven in dan in de PET-flessen. Dus dat mag je niet samen met die PET-flessen gebruiken. Want dan krijg je een lagere kwaliteit PET, waardoor je er geen nieuwe flessen van kunt maken. Dus zelfs binnen dezelfde soort kunststof, heb je allerlei variaties. Dat maakt scheiden juist zo lastig". Bronscheiding (statiegeld) maakt dus hoogwaardigere recycling mogelijk dan nascheiding (Plastic Heroes). Je houdt dezelfde plasticsoorten gewoon bij elkaar. En je hoeft dus achteraf niet allemaal kostbare nabewerkingen te doen.
Statiegeld belangrijk voor circulaire economie
De 'sociale waarde' van statiegeld is onmisbaar op weg naar een circulaire economie, vinden Nijmeegse duurzaamheidsexperts van Royal HaskoningDHV. In het artikel Bedrijven en overheden vergeten de waarde van statiegeld voor de circulaire economie pleiten Bas Mentink, Jan-Paul Kimmel en Rolph Hultermans tegen de plannen van het kabinet om statiegeld af te schaffen. Om de circulaire economie te verwezenlijken is statiegeld onmisbaar. "Afval bestaat eigenlijk niet meer. Om dát bij mensen tussen de oren te krijgen, helpt het niet dat recyclebare producten weer in de afvalbak belanden.
Toch geen afschaffing?
Bij de politieke beslissing om te kiezen voor afschaffing van het statiegeld is als voorwaarde gesteld dat in supermarkten geen PVC als verpakkingsmateriaal in de schappen zou liggen. Recycling Netwerk stelt nu vast dat aan deze voorwaarde nog steeds niet is voldaan. In winkels van Albert Heijn en Jumbo kochten ze tientallen in PVC verpakte producten. Ze claimen daarom handhaving van het statiegeld.
PvdA: retourpremie ook op kleding en speelgoed
Tweede Kamerlid Yasemin Çegerek (PvdA) stelde onlangs voor om een retourpremie in te voeren. Niet alleen op gebruikte plastic flesjes en blikjes, maar ook op kleding en speelgoed. De PvdA wil dat mensen die gebruikte spullen inleveren bij de winkel een retourpremie krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van korting op een nieuw product. Het plan is dus niet bedoeld als uitbreiding van statiegeld. Het gaat om een nieuw in te richten systeem. dat een uitkomst biedt voor alle betrokken partijen in de al jaren slepende strijd over statiegeld. Op dit moment lopen er al experimenten met dezelfde strekking bij scholen en sportclubs. Het PvdA-initiatief kan deze experimenten alleen maar kansrijker maken.
Meer lezen/kijken?
- Wie in marktwerking gelooft, verdedigt het statiegeld (The Post Online)
- Statiegeld: meer of minder? - "Voor geld geldt dat het telt" (Steden in transitie.nl)
- Statiegeld op de fles - "We hebben in Nederland het ministerie van Coca-Cola." (Brandpunt, 26 mei)
